W pustyni i w puszczy – klasyka polskiej powieści przygodowej
Choć obecnie młodzież czyta przede wszystkim fantastykę oraz kryminały, kiedyś najmłodsi odbiorcy najchętniej sięgali po książki przygodowe. “W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza to jeden z najbardziej znanych i znaczących przykładów rodzimej literatury przygodowej. Powieść ta w czasach PRL-u stała się lekturą szkolną, a tysiące młodych Polaków zaczynało swoją przygodę z czytaniem od historii Stasia i Nel zmuszonych do przeżycia w afrykańskiej głuszy. Czy tekst Sienkiewicza broni się po upływie lat?
Kiedyś klasyka literatury, dziś tekst kontrowersyjny
Jeszcze dwadzieścia lat temu “W pustyni i w puszczy” uchodziła za klasykę polskiej literatury młodzieżowej i powieść niemal bez skazy. Krytycy wskazywali co prawda, że Afryka została opisana przez autora w sposób mocno tendencyjny, a długie opisy przyrody nie w erze telewizji nie fascynują już tak, jak kiedyś, ale mimo to kolejne roczniki szkolne zaczytywały się w tekście Sienkiewicza. Jednak od paru lat nasila się ruch krytyczny wobec W pustyni i w puszczy od Tania Książka. Literaturoznawcy zauważają, że książka została napisana w duchu europejskiego kolonializmu, a muzułmanów oraz rdzenną ludność afrykańską przedstawiono przez pryzmat dominacji europejskiej kultury. Właśnie dlatego pojawiają się coraz silniejsze kontrowersje związane z obecnością powieści na liście lektur szkolnych dla małych dzieci – część literaturoznawców domaga się dogłębnego przeanalizowania wspomnianych kontrowersji podczas omawiania tekstu na lekcji, a niektórzy wręcz domagają się usunięcia go z listy lektur.
Czy warto jest wciąż czytać “W pustyni i w puszczy”?
Mimo wspomnianych problemów “W pustyni i w puszczy” wciąż pozostaje wciągającą powieścią przygodową o losach dójki młodych ludzi zmuszonych do przetrwania w zupełnie obcym, pełnym niebezpieczeństw świecie. Książka trąci co prawda myszką, szczególnie w warstwie nieco archaicznego słownictwa, ale mimo wszystko broni się wartką akcją oraz bardzo ciekawymi pomysłami fabularnymi. Trzeba również przyznać, że Sienkiewiczowi udało się w ciekawy sposób oddać egzotykę kontynentu afrykańskiego, nawet jeżeli została ona przefiltrowana przez kolonialne poglądy autora. Czarny Ląd wydaje się być niezbadaną, dziką krainą, w której równie łatwo jest się zgubić, jak i odnaleźć nowych przyjaciół.
Lekturę “W pustyni i w puszczy” warto polecić zarówno wszystkim miłośnikom powieści przygodowych takich jak słynna seria o przygodach Tomka pióra Alfreda Szklarskiego, jak i fanom Henryka Sienkiewicza. Książka ta to jedna z niewielu lektur, które podczas czytania oferują dużo rozrywki.
Zdjęcie utworzone przez master1305 - pl.freepik.com